Độc đáo ngôi chùa ở Sóc Trăng: Chùa Chén Kiểu
Chùa Chén Kiểu được biết đến là một trong số những ngôi chùa có phong cách kiến trúc “độc nhất vô nhị” để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng du khách.
Chùa Chén Kiểu có tên Khmer là Wath Sro Loun, để tiện cho việc phát âm từ Sro Loun được đọc trại thành Sà Lôn. “Sro Loun” có nguồn gốc từ chữ Chro Loung – là tên một con rạch chạy dọc theo đường làng trước đây ở gần chùa, tên gọi ấy cũng đồng thời được dùng để đặt tên cho chùa.
Năm 1815, chùa bắt đầu xây dựng bằng các vật liệu lá cây, gỗ, đất,…trong thời gian chiến tranh, do sự tàn phá của bom đạn nên ngôi chánh điện của chùa bị hư hỏng nặng. Đến 1969, chùa được xây dựng lại theo kiến trúc như ngày nay, gồm: chánh điện, sala, tháp bảo,…
Trong quá trình xây dựng, do thiếu vật liệu nên các vị sư đã nảy ra sáng kiến là quyên góp chén, dĩa từ bà con để ốp lên tường. Cũng từ ý tưởng độc đáo này đã tiết kiệm được kinh phí xây dựng chùa mà còn tạo thêm những họa tiết trang trí ấn tượng. Nhờ vậy, từ đó ngôi chùa còn có tên gọi thân thương là chùa “Chén Kiểu”.
Những nghệ nhân Khmer đã khéo léo tận dụng số chén, đĩa để tran trí tường, cột tháp, tạo nên một ngôi chùa ấn tượng trong lòng người dân địa phương và khách thập phương. Những đồ còn mới được ốp trực tiếp lên tường hay tạo thành những con tiện bao quanh hàng rào và cầu thang, những đồ đã vỡ sẽ được sắp xếp và ghép thành các hoa văn trang trí lạ mắt.
Ấn tượng đầu tiên khi vào chùa chính là cổng tam quan với 3 ngôi tòa tháp được chạm khắc hoa văn và màu sắc rực rỡ theo phong cách truyền thống Angkor Campuchia. Trong ba ngọn tháp, nổi bật với tháp giữa bên trong có lồng kính, tôn trí một pho tượng Phật ngồi uy nghi.
Tường rào ở chùa trang trí hình tượng tiên nữ Apsara đang múa mang ý nghĩa hòa bình và thịnh vượng. Lối vào chùa, hai bên cổng có 2 tượng sư tử đá, mặt hướng ra ngoài như bảo vệ ngôi chùa. Trên thành cổng có dòng chữ Khmer và chữ quốc ngữ “Chùa Sà Lôn (Chén Kiểu)”.
Dọc lối vào chùa là 2 hàng tượng thần Kâyno, đây là những bức tượng có khuôn mặt tiên nữ Apsara – tượng trưng cho sắc đẹp vĩnh hằng và thân hình chim thần Garuda – tượng trưng cho sức mạnh.
Cũng như các ngôi chùa khác của người Khmer, nóc chùa Chén Kiểu gồm 3 mái so le, mái trên cùng nhỏ hơn hết. Ở gờ mỗi lớp mái đều có trang trí hoa văn, họa tiết, các tượng truyền thống của văn hóa Khmer, mang ước vọng an lành và siêu thoát.
Kiến trúc nổi bật và gây ấn tượng mạnh mẽ nhất ở mặt đứng ngôi chánh điện chính là trên các đầu cột được trang trí hình tượng nữ thần có cánh Kâyno. Các tượng nữ thần Kâyno này ở tư thế vươn lên đỡ lấy diềm mái, tạo sự chuyển tiếp giữa phương đứng của các cột và phương ngang của mái.
Giữa sân Chùa Chén Kiểu là cột cờ, với hình tượng rắn thần Nagar xòe 5 đầu khá sinh động, nhằm nhắc đến điển tích rắn xòe đầu ra để che mưa cho Đức Phật khi người tọa thiền. Rắn thần Nagar là mô típ trang trí quan trọng trong nghệ thuật điêu khắc của Phật giáo Khmer. Người Khmer Sóc Trăng nói riêng và Nam bộ nói chung, chịu ảnh hưởng từ Phật giáo Ấn Độ, vì thế Phật giáo Tiểu thừa là tôn giáo chính, chi phối đời sống tinh thần của họ.
Chính vì vậy, họ chỉ thờ Phật Thích Ca, mà không thờ các vị Quan âm hay Bồ Tát khác. Hơn nữa, người Khmer tin rằng tổ tiên của họ là mẹ rắn, nên có tín ngưỡng thờ rắn và hình tượng rắn thường xuất hiện trong chùa.
Phía sau chùa là Khu vườn Phật Thích Ca giảng đạo và nhập Niết bàn. Đây là quần thể kiến trúc gồm nhiều tượng Phật lớn nhỏ, mô phỏng khá sinh động quá trình ra đời, đi tìm chân lý, giác ngộ cho đến khi nhập cõi Niết bàn của đức Phật Thích Ca.
Chùa Chén Kiểu là một ngôi chùa nổi tiếng tại Sóc Trăng, là địa điểm hành hương tâm linh không thể thiếu đối với đời sống của người dân và cộng đồng người Khmer. Là chốn linh thiêng để người dân tìm đến sự an lành thanh tịnh. Đến với chùa Chén Kiểu, ngoài việc ngắm nhìn kiến trúc độc đáo của chùa, du khách còn có dịp tìm hiểu văn hóa của người dân Khmer.