Mảnh đất cố đô Huế không chỉ nổi tiếng bởi sự nguy nga diễm lệ của những lăng tẩm đền đài, hay nét đẹp thơ mộng của sông Hương núi Ngự, mà còn được biết đến là ‘kinh đô ẩm thực” làm khách du lịch say lòng. Trong đó, phải kể đến món cơm muối – món ăn dân dã nhưng đậm chất “hoàng tộc”.

Cơm muối, món ăn tuy lạ mà quen, cái tên gợi ngay đến một bữa cơm thanh đạm có rau dưa và mắm muối. Nhưng với người xứ Huế thì cơm muối lại là hàng cực phẩm cao sang và được dùng để phục vụ vương tôn quý tộc thời xưa.

Cơm muối là món ăn dành cho những cái lưỡi “sành” ăn, bởi để chế biến và bày biện một bữa cơm muối đúng chất Huế thì không phải ai cũng có thể làm được. 
Một bữa cơm muối bày ra không dưới mười chiếc bát lớn nhỏ, chỉ cơm và muối nhưng cơm được nấu cầu kì từ gạo thơm, còn muối thì được chế biến bằng đủ cách rang, kho, om, chiên, trộn... đủ cả.
Khi nhắc đến cơm muối, chắc hẳn trong tâm thức người Việt sẽ liên tưởng đến một cuộc sống đạm bạc, nhưng trong văn hóa ẩm thực Huế thì cơm muối là một món ăn cung đình vô cùng hấp dẫn. 
Làm cơm muối, người ta không chỉ phải lựa loại gạo ngon nhất mà khi nấu còn phải chăm chút làm sao cho gạo chín đều không nứt nở, cơm khô mà không sống. Khi bày trí cũng phải cho vào bát sứ cao cấp đúng chuẩn quý tộc. 
Cơm muối cũng được chế biến lựa theo từng mùa, nhằm đạt đến sự cân bằng âm - dương, hàn - nhiệt. Mùa mưa nghiêng về những loại muối có vị cay, mặn, ngọt. Mùa hè chuộng nhiều hơn những loại muối có vị đắng, vị chua.

Muối được sử dụng cho món cơm này khá đa dạng, người Huế họ có thể chia thành 3 nhóm chính: muối thịt (thịt lợn, bò, gà, dê…); muối cá (cá rô, cá bống, cá nục, cá chuồn…); muối ngũ cốc, trái cây có chứa tinh dầu (mè, đậu phộng, tiêu, ớt…).
Các món muối được chế biến cầu kì không khác gì phương pháp chế biến các món động, thực vật khác. Tùy theo công thức pha và cách chế biến mà có các món muối khác nhau, món nào ra món đó, không còn sắc trắng ban đầu mà mỗi món mang màu sắc, mùi vị riêng không hề trùng lẫn. 
Cơm muối không chỉ để người phụ nữ trong gia đình quý tộc xưa khoe tài nấu nướng, và cũng là một cách thử tài thưởng thức của khách tới chơi nhà. Một mâm cơm muối tùy theo thực khách mà đĩa cơm to hay nhỏ, nhưng nhất thiết phải là loại đĩa sang trọng, đĩa cổ càng quý. 

Từng thức muối được đặt vào những chiếc chén rất nhỏ, trang trí kiểu cách sang trọng. Bởi tinh tế là thế nên trong tiệc cơm muối, từ khách tới gia chủ đều buộc giữ phong thái lịch sự, thư thái khi thưởng thức. 
Ngày nay, ở Huế không còn xuất hiện những bữa tiệc cơm muối đặc biệt như xưa và người biết chế biến cơm muối cũng không nhiều. Thế nhưng, nếu may mắn và biết về món cơm này, du khách đến Huế hãy dành thời gian hỏi han và thưởng thức món cơm muối trứ danh của đất cố đô.